Depresja u ucznia
Ostatnie pół roku pracowałam z młodzieżą szkolną. To był dla mnie wspaniały, pracowity, rozwojowy i pełen wyzwań czas. Miałam okazję spotkać mnóstwo uczniów, z którymi bardzo dobrze mi się pracowało - takich, którzy potrzebowali wsparcia oraz takich, którzy dobrze sobie radzą. Przez ten krótki czas miałam tę "nieprzyjemność" zapoznać się z tematem depresji nastolatków oraz wzięłam udział w szkoleniu z tej, szczególnie ważnej, problematyki.
Dlaczego szczególnie ważnej? Statystyki donoszą, że z objawami depresyjnymi zmaga się ponad 50% nastolatków w Polsce. Z tego 10% przypadków można zaliczyć do grupy, która zostanie zdiagnozowana jako depresja kliniczna, a więc takich przypadków, kiedy wprowadzenie leków i psychoterapii jest konieczne. Takie dane przerażają i nasuwają pytanie, co się dzieje? Dlaczego tak duża liczba młodych osób zmaga się z poważnymi trudnościami w wieku, który kojarzy się z beztroską i poznawaniem siebie oraz otaczającego nas świata?
Depresja jest obecnie jedną z najczęstszych chorób według danych WHO. Do 2030 roku ma być pierwszą, najczęściej diagnozowaną chorobą na świecie. Depresja nie uwzględnia pochodzenia etnicznego, płci, wykształcenia, statusu społecznego ani... wieku. Dlatego nie powinno dziwić, że dzieci i młodzież również się z nią zmagają.
Jak powszechnie wiadomo, choroba ta jest niesamowicie dużym obciążeniem, szczególnie dla bardzo młodej osoby, dlatego szybka diagnoza, wsparcie, wyrozumiałość i edukacja mogą uratować zdrowie, a nawet życie chorych uczniów. Przyczyny depresji nadal są trudne do zdefiniowania i określenia, nie wiemy, co ma największy wpływ na pojawienie się tej jednostki chorobowej, co ją aktywuje. Zapleczem we współczesnym świecie młodych ludzi mogą być, między innymi: relacje interpersonalne z rówieśnikami i rodziną, duży odsetek rozwodów, co może skutkować utrudnieniem kontaktów z jednym z rodziców, jego nieobecnością w życiu codziennym młodego człowieka, wyższe wymagania w szkole, wpływ mediów społecznościowych na relacje, poczucie własnej wartości i kontakty interpersonalne, mniej czasu ze strony zapracowanych rodziców i wiele, wiele innych, indywidualnych kwestii. Jednak, przyczyna nie jest, w przypadku pomocy i wsparcia, szczególnie istotna.
Diagnozowanie depresji u nastolatków opiera się na tych samych kryteriach, co u osób dorosłych, jednak choroba może objawiać się w odmienny sposób. Depresja wiąże się ze skutkami na poziomie poznawczym, emocjonalnym, behawioralnym oraz fizjologicznym. Trudność z diagnozą może polegać na strategiach kompensacyjnych wobec obniżonego poczucia własnej wartości, które stosuje dziecko oraz swoistym wyzwaniem wieku adolescencji, którym jest uzyskanie niezależności. Nastolatkom szczególnie zależy na samodzielności, więc, często, trudno jest im przyznać się do potrzeby pomocy, nie wspominając już o proszeniu o nią. Dlatego możemy zauważać zachowania, które na pierwszy rzut oka nie będą wiązane z objawami depresji, takie jak: brak motywacji, pogorszenie stopni w szkole, wagarowanie, głośne, prowokacyjne zachowanie, wywyższanie się lub agresja.
Poniżej wymienię część objawów wykazywanych na różnych poziomach, które mogą być alarmujące dla otoczenia (nie zawsze zauważalne na zewnątrz):
Poziom myśli (poznawczy):
- negatywne nastawienie
- nasilona autokrytyka
- obniżenie motywacji do działania
- ruminacje (nawracające, dręczące myśli)
- poczucie odrzucenia
- brak wiary w siebie, własne siły i możliwości
- perfekcjonizm
- spowolnienie myślenia
- kłopoty z koncentracją
- kłopoty z podejmowaniem decyzji
- poczucie winy
- myśli samobójcze
- obniżone poczucie własnej wartości
Poziom emocji:
- bezsilność
- obniżony nastrój
- żal do siebie
- smutek
- lęk
- rozdrażnienie
- drażliwość
- wstyd
- apatia
- obojętność
- poczucie osamotnienia
- znudzenie
Poziom ciała:
- nadmierne pobudzenie
- zmęczenie
- bezsenność
- wzmożona potrzeba snu
- brak apetytu
- zaniedbywanie higieny osobistej
- bóle somatyczne
- obniżenie libido
- zaburzenie napędu psycho-motorycznego
Poziom zachowania:
- unikanie towarzystwa
- zanik zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało radość/ porzucenie pasji
- zastyganie w bezruchu
- autoagresja (np. cięcie nadgarstków)
- zaburzenia odżywiania
- niezdecydowanie
- wybuchowość
- nieobecność w szkole
- gorsze wyniki w nauce
Nie wszystkie objawy kojarzą się potocznie z depresją, niektóre się wykluczają, jednak objawy te wiążą się z pewnymi tendencjami, np. zaburzeniami snu - efektem może być bezsenność lub wzmożona potrzeba snu; zaburzeniem napędu psycho-motorycznego - osłabienie lub wzmożenie aktywności. Zaburzenia snu są szczególnie alarmującym sygnałem w depresji, często pojawiają się jako pierwszy objaw choroby. Deprywacja snu jest bardzo uciążliwa, wiąże się z dużym zmęczeniem i obniżeniem nastroju, co w efekcie ma związek z myślami samobójczymi. Aby zregenerować organizm po jednej nieprzespanej nocy, potrzebujemy aż trzech dób. Depresja wymaga zrozumienia. Pogorszenie wyników w nauce i niższa motywacja do wysiłku w szkole często postrzegane jako rozleniwienie, mogą być alarmującym sygnałem dla rodziców i nauczycieli.
Depresja wymaga leczenia, zarówno farmakologicznego, jak i wsparcia psychologicznego osoby chorej, czasami także jej rodziny. Epizod depresyjny może trwać od 6 do 14 miesięcy. Terapia i farmakoterapia do 2 lat. W początkowej fazie terapii ważna jest psychoedukacja dziecka i najbliższego otoczenia, aby wyjaśnić podstawowe, istotne kwestie tj. to, że depresja jest chorobą, wiążące się z nią konsekwencje (np. obniżenie ocen w szkole) oraz wykluczenie/ zmniejszenie poczucia winy w dziecku i rodzicach. Następnie kluczowymi celami są: aktywizacja behawioralna osoby chorej, rozwój umiejętności regulacji emocjonalnej i wzmocnienie odporności psychicznej.
Im wcześniej zauważymy alarmujące sygnały, a następnie zostanie postawiona prawidłowa diagnoza, tym szybciej pomożemy młodej osobie odzyskać równowagę psychiczną i radość!
Pozdrawiam,
Marianna Urbanek
Poniżej wymienię część objawów wykazywanych na różnych poziomach, które mogą być alarmujące dla otoczenia (nie zawsze zauważalne na zewnątrz):
Poziom myśli (poznawczy):
- negatywne nastawienie
- nasilona autokrytyka
- obniżenie motywacji do działania
- ruminacje (nawracające, dręczące myśli)
- poczucie odrzucenia
- brak wiary w siebie, własne siły i możliwości
- perfekcjonizm
- spowolnienie myślenia
- kłopoty z koncentracją
- kłopoty z podejmowaniem decyzji
- poczucie winy
- myśli samobójcze
- obniżone poczucie własnej wartości
Poziom emocji:
- bezsilność
- obniżony nastrój
- żal do siebie
- smutek
- lęk
- rozdrażnienie
- drażliwość
- wstyd
- apatia
- obojętność
- poczucie osamotnienia
- znudzenie
Poziom ciała:
- nadmierne pobudzenie
- zmęczenie
- bezsenność
- wzmożona potrzeba snu
- brak apetytu
- zaniedbywanie higieny osobistej
- bóle somatyczne
- obniżenie libido
- zaburzenie napędu psycho-motorycznego
Poziom zachowania:
- unikanie towarzystwa
- zanik zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało radość/ porzucenie pasji
- zastyganie w bezruchu
- autoagresja (np. cięcie nadgarstków)
- zaburzenia odżywiania
- niezdecydowanie
- wybuchowość
- nieobecność w szkole
- gorsze wyniki w nauce
Nie wszystkie objawy kojarzą się potocznie z depresją, niektóre się wykluczają, jednak objawy te wiążą się z pewnymi tendencjami, np. zaburzeniami snu - efektem może być bezsenność lub wzmożona potrzeba snu; zaburzeniem napędu psycho-motorycznego - osłabienie lub wzmożenie aktywności. Zaburzenia snu są szczególnie alarmującym sygnałem w depresji, często pojawiają się jako pierwszy objaw choroby. Deprywacja snu jest bardzo uciążliwa, wiąże się z dużym zmęczeniem i obniżeniem nastroju, co w efekcie ma związek z myślami samobójczymi. Aby zregenerować organizm po jednej nieprzespanej nocy, potrzebujemy aż trzech dób. Depresja wymaga zrozumienia. Pogorszenie wyników w nauce i niższa motywacja do wysiłku w szkole często postrzegane jako rozleniwienie, mogą być alarmującym sygnałem dla rodziców i nauczycieli.
Depresja wymaga leczenia, zarówno farmakologicznego, jak i wsparcia psychologicznego osoby chorej, czasami także jej rodziny. Epizod depresyjny może trwać od 6 do 14 miesięcy. Terapia i farmakoterapia do 2 lat. W początkowej fazie terapii ważna jest psychoedukacja dziecka i najbliższego otoczenia, aby wyjaśnić podstawowe, istotne kwestie tj. to, że depresja jest chorobą, wiążące się z nią konsekwencje (np. obniżenie ocen w szkole) oraz wykluczenie/ zmniejszenie poczucia winy w dziecku i rodzicach. Następnie kluczowymi celami są: aktywizacja behawioralna osoby chorej, rozwój umiejętności regulacji emocjonalnej i wzmocnienie odporności psychicznej.
Im wcześniej zauważymy alarmujące sygnały, a następnie zostanie postawiona prawidłowa diagnoza, tym szybciej pomożemy młodej osobie odzyskać równowagę psychiczną i radość!
Pozdrawiam,
Marianna Urbanek
~ Bobolin, Fot. M. Urbanek
3 komentarze
Bardzo ciekawy temat. Ważne, żeby jak najszerzej rozpowszechniać niezbędną wiedzę na temat zagrożeń, szczególnie tych natury psychologicznej, jakie czyhają na młode pokolenia. Czas szkoły, to cudowny okres, kiedy młodzi odkrywają siebie, własne możliwości i otaczający świat. Ważne, żeby dzięki fachowej pomocy psychologicznej ten burzliwy wiek mógł pozostać czasem beztroskiego zdobywania nowych doświadczeń.
OdpowiedzUsuńBardzo fajnie napisane. Jestem pod wrażeniem i pozdrawiam.
OdpowiedzUsuńFaktycznie takie rzeczy się zdarzają i na pewno należy być czujnym aby je zauważyć. Jak dla mnie także bardzo fajnie na stronie https://multirodzice.pl/zaburzenia-integracji-sensorycznej-u-dzieci/ opisano zaburzenia integracji sensorycznych u dzieci.
OdpowiedzUsuń